In Groot-Brittannië zijn blauw bloed en literatuur nauw verweven. Hele bibliotheken kan je vullen met de Engelse obsessie voor lords, ladies, salons vol vergane glorie en tea parties op de gazons van eerbiedwaardige landhuizen. Evelyn Waugh, Jane Austen en Oscar Wilde wisten er wel raad mee.

In België liep het niet zo'n vaart. Boeren en burgers trokken onze schrijvers meer aan dan blauw bloed. Misschien is de adel hier te kleurloos of te katholiek. Misschien leeft hij volgens het motto 'Pour vivre heureux, vivons cachés'. Veilig verscholen achter slotgrachten en alarmsystemen is het leven zoveel aangenamer.

Toch hebben we alvast één schrijfster met blauw bloed die het niet erg vindt in de kijker te lopen. Amélie Nothomb (49) is jonkvrouw van geboorte en sinds 2015 barones bij gratie van haar literaire verwezenlijkingen. Zoveel noblesse, daar moest een roman van komen. En al helemaal als je gewoontegetrouw één roman per jaar publiceert. De jongste cru heet De misdaad van graaf Neville. Featuring: de Belgische adel, een kasteel in de Ardennen, een moord en Oscar Wilde.

Hoezo Oscar Wilde? Wel, de man schreef een amusant en ook wel spannend verhaal, getiteld 'Lord Arthur Savile's crime'. Amélie, met haar voorliefde voor slimme plotwendingen en esprit, speelde leentjebuur bij haar illustere voorganger, verwisselde een eigennaam in de titel et voilà: we hebben weer een klein, fijn boekje, goed voor een uur aangenaam verpozen thuis of in de trein.

We doen dat in het gezelschap van graaf Henri Neville, een sympathiek heerschap met kopzorgen. Van jongs af werd het er door zijn vader ingeprent: 'Van adel zijn, jongen, betekent niet dat je meer rechten hebt dan de anderen. Het betekent dat je veel meer plichten hebt.' En het is Nevilles heilige plicht om het familiekasteel in de Belgische Ardennen voor het nageslacht te bewaren. Helaas is Neville armlastig en verhongert zijn familie in zijn drang om de schone schijn te bewaren. Want hij werkt elk jaar toe naar een hoogtepunt: het tuinfeest op het familiedomein is dé societygebeurtenis van het jaar. Niet het minst omdat Neville een geboren gastheer is. Hij leerde die vaardigheid van de sensitieve koning Boudewijn: behandel elke gast alsof hij een oosterse satraap is. Dankzij Nevilles gevoel voor decorum hebben zijn gasten één zondagmiddag lang het gevoel dat 'van adel zijn' iets betekent, 'dat het bestaan een elegante dans was met geheimzinnige schoonheden van wie de kleine voeten het gras van de tuinen nauwelijks beroerden'.

Kindermoord

Groot is dan ook Nevilles ontzetting als hij van een waarzegster een boude voorspelling hoort: op zijn allerlaatste tuinfeest in het te koop gestelde kasteel zal hij een gast ombrengen. Moord in de namiddag? Zoiets doet een heer niet! Maar zelfs een heer kan niet aan het noodlot ontsnappen, zeker niet als zijn twee oudste kinderen Orestes en Electra heten. Het is de jongste dochter, Sérieuse, die met de oplossing komt. Zij leeft niet graag en wil zich met alle plezier opofferen. Het is haar vaders plicht: hij heeft haar zonder vragen in de wereld gedropt, hij kan er haar ook weer af helpen. En sinds de Griekse tragedies heeft zo'n familiedrama cachet: 'Kindermoord is weerzinwekkend, maar niet ongemanierd'.

Hoe het allemaal afloopt moet u zelf maar lezen - en wie al wat werkjes van Nothomb achter de kiezen heeft weet dat het slot vaak simultaan verrast én teleurstelt. Dat is in De misdaad van graaf Neville niet anders. De laatste paragrafen klinken als een draaiorgel op speed, alsof Amélie zich plots herinnert dat er ergens een bord soep staat koud te worden.

Erg is dat niet, er valt genoeg te genieten. Van de geesten van Wilde, Rimbaud en Sofocles, die even door het beeld lopen. Van de zwarte humor, de als pingpongballetjes over en weer ketsende dialogen, de sociale commentaar. Zo deelt Nothomb de mensheid in in twee delen: zij die voor en zij die na 1975 zijn geboren. Pre-1975-kinderen sloofden zich uit om hun ouders te behagen en wat aandacht af te snoepen, bij de jongere generaties zijn het de ouders die zich uitsloven om de kinderen te behagen (en wat aandacht te krijgen, tussen alle multimedia door). Dat die nieuwerwetse kinderen minder nobel zijn aangelegd, dat lees je tussen de regels door.

Barones Nothombs literaire formule is in tussen klassiek. Belgisch erfgoed met een stamboek, zoals Kuifje en Suske en Wiske. Zij amuseert zich, moordend en wel - en wij ook. Missie volbracht. Tot volgend jaar maar weer, Amélie?

AMÉLIE NOTHOMB

De misdaad van graaf Neville.

Vertaald door Marijke Arijs, Xander, 112 blz., 19,99 €. Oorspronkelijke titel: 'Le crime du comte Neville'.

De auteur: Franstalige Belgische schrijfster, bekend van Hygiëne van de moordenaar en talrijke andere romans. Wordt dit jaar vijftig.

Het boek: kindermoord in de Belgische adel, met Wilde in de coulissen.

ONS OORDEEL: amusant.

Verberg tekst

Geborgen als hij is in de adellijke levensstijl, het van generatie op generatie doorgegeven keurslijf van eer en plicht, regelt graaf Henri Neville zijn bestaan met flair en fleur, zoals de Frans-Belgische schrijfster (1967), gevoed vanuit haar eigen aristocratische genen, met milde ironie invult. Maar de tijden veranderen, en snel! De jaarlijkse garden-party eist zijn aandacht op, maar wegens financiële problemen is hij ook gedwongen het voorouderlijk kasteel te verkopen, maakt hij zich zorgen over de matheid van zijn jongste dochter Sérieuse en worstelt hij met de voorspelling van een waarzegster dat hij op de party een moord zal plegen. Slapeloze nachten zijn het gevolg. Met verve en vernuft weet Nothomb al deze verhaallijnen te vervlechten, de ethische discussies tussen vader en dochter te laten uitmonden in zwart perspectief om dan toch nog een magische draai te vinden en al dat fatalisme kluchtig om te toveren tot een paradijselijke toekomst. Zo speelt deze inkijk in de schijn en werkelijkheid van de adel tevens in op de maatschappelijke turbulentie. Verberg tekst